Czuły i twangowy 'Nie zamykaj oczu' Keitha Whitleya

Mając zaledwie dwadzieścia kilka lat, gdy przyjechał do Nashville w 1983 roku, Keith Whitley był piosenkarzem bluegrassowym z Ashland w Kentucky, z gęstymi, falującymi blond włosami i głosem, który kiedyś zatrzymał legendę, Ralpha Stanley'a — tak uderzającym, że zwerbował Whitley'a do występów jako członka swojego zespołu, The Clinch Mountain Boys, po tym, jak zobaczył go i Ricky'ego Skaggs'a grających w klubie w Zachodniej Wirginii, gdy jego samochód się zepsuł. Whitley był obiecującym gitarzystą, ale jego głos miał takie brzmienie, które rozbrzmiewało od yamki do sali tanecznej, od gór do pól, ten rzadki, samotny dźwięk. Razem koncertowali przez lata 70., z Whitley'em, który dołączył również do J.D. Crowe & New South, zdobywając reputację jako jeden z najlepszych interpretatorów bluegrassowych.

Whitley miał jednak marzenia większe niż bluegrass — otóż miał większe marzenia co do tego, gdzie mógłby zabrać tradycyjne podejście do country. Fantazjował o supergwiazdach i autokarach z jego imieniem wyrytym na boku, dorastając w Sandy Hook w Kentucky, rzeczy, które nie były do końca powszechne dla kariery spędzonej na śpiewaniu z banjem, skrzypcami i pedal steel. A Nashville, kiedy usłyszało te nieskazitelne wokale, miało dla niego większe plany: szybko podpisał kontrakt z RCA Records, gotowy do pomocy w prowadzeniu neotraditionalnego ruchu do miasta.

„W czasach, gdy muzyka country jest pociągana w więcej kierunków niż bogaty wdowiec na małym wiejskim przyjęciu,” napisał J. Garland Pembroke dla Journal-Constitution, „Oto nadchodzi Keith Whitley, śpiewając muzykę country w jej najbardziej tradycyjnej, nieskażonej formie.”

Jego pierwszy album i kolejne single, A Hard Act to Follow, nie spełniły jednak oczekiwań rynkowych, ani wizji Whitley'a dotyczącej tego, co był w stanie osiągnąć. Jego klasyczny dźwięk był doskonale słyszalny, ale często przygasany na rzecz niskoryzykownych propozycji dźwiękowych, a nic nie przebiło się, zwłaszcza w bardzo ważnym radiu country. Whitley miał także smak na samozniszczenie, co jeszcze bardziej utrudniało mu przetrwanie rozczarowania związanym z niebyciem natychmiastowym hitem. Wpojoną mu mitem, że wszyscy udani artyści country muszą stawiać czoła niebezpieczeństwu i alkoholu, by znaleźć inspirację, i on również w to uwierzył: od straty brata w wypadku motocykla w wieku nastoletnim po niemal złamanie własnej szyi w wyścigach samochodowych, przyjął lekkomyślność i ryzyko. Ale to alkohol okazał się jego najtrwalszą słabością, do której sięgał nie tylko z powodu uzależnienia, ale i pragnienia „przeżywania swoich piosenek.” Gdy A Hard Act to Follow nie osiągnął zamierzonych rezultatów, butelka przyniosła ulgę w jego utrzymującym się rozczarowaniu.

Jednak sytuacja nieco się poprawiła po jego następnej premierze — i pierwszym pełnowymiarowym albumie — L.A. to Miami. Główny singiel albumu, „Miami, My Amy,” okazał się hitem, a pewność siebie Whitley'a jako artysty zaczęła rosnąć. Ale coś w tej piosence i jej sukcesie wciąż go drażniło. „Dostałem hit,” powiedział Los Angeles Times, „ale to nie było w rzeczywistości to, kim byłem — i myślę, że głęboko w sobie to wiedziałem, nawet jeśli nie chciałem się z tym zmierzyć.”

Whitley był jednak gotowy, by wkrótce stawić czoła osobie, która jest w nim, i pomóc połączyć korzenie muzyki country z jej szybko ewoluującą przyszłością. W 1987 roku Whitley tworzył nową muzykę, ale nie podobał mu się kierunek, w którym zmierzały nagrania w studiu. Nowe małżeństwo z piosenkarką country Lorrie Morgan pomogło mu na nowo odnaleźć pewność siebie, która doprowadziła go do Nashville, i co ważniejsze, to, co sprawiło, że wyróżniał się w morzu popowej muzyki country. Co jeszcze ważniejsze, ich nowo narodzone dziecko zmotywowało go do trzeźwienia. Krótko przed wydaniem 15 piosenek z trzeciego albumu powiedział szefowi RCA Nashville, Joe Galante, że musi niemal całkowicie odłożyć to, co stworzyli, na rzecz znalezienia czegoś, co byłoby dużo bliższe temu, kim naprawdę był. Ku swojemu zaskoczeniu, wytwórnia odetchnęła z ulgą. Czekali, aż zrozumie, jak całkowicie wejść w to, kim byli i kim on sam wiedział, że jest.

„Po prostu nie czułem, że mam album, który rzeczywiście jest mną,” powiedział Whitley wówczas UPI. „Nie miałem świetnego albumu, którego potrzebowałem. Więc poszedłem zobaczyć Joe Galante’a tuż przed planowanym wydaniem albumu. Powiedziałem mu, że nie sądzę, że mam album, którego potrzebuję. On odetchnął z ulgą. Czekali, aż dojdę do tej decyzji.”

Częścią tego procesu dla Whitley'a był współprodukcja i pisanie większej liczby piosenek niż kiedykolwiek. Wraz z Garth Fundis'em, wzięli się za studia w międzyczasie ściśle przestrzegając planu koncertowego Whitley'a, utrzymując wszystko luźno i natychmiastowo, aby uchwycić na żywo poczucie w piosenkach — Whitley zawsze był znany jako znacznie silniejszy występ na koncertach niż w swoich nagraniach, a obaj mieli dość tego, że nigdy to nie wychodziło na taśmę. Osiem z dziewięciu piosenek, które znalazły się na LP, było nagrywanych z wokalem na żywo w Sound Emporium w Nashville.

„To jest zasadniczo album na żywo,” powiedział Whitley wówczas w wywiadzie dla The Tennessean. „Najwyraźniej, śpiewam lepiej w ten sposób. A Garth sprawił, że wszystko brzmiało tak rzeczywiście. Słychać ludzi grających na tych instrumentach. Słychać zjeżdżających na tych akustycznych gitarach. To jest część muzyki: jest rzeczywista. Mówię ci, ci wykonawcy tak mnie rozgrzali, że gdy sesje się kończyły, czułem się tak rozczarowany.”

Whitley zawsze był emocjonalnym śpiewakiem, ale pierwszy singiel, „Don’t Close Your Eyes,” wszedł jeszcze głębiej w rzadkie emocjonalne terytorium — był delikatny i twangowy, silny i pewny w swojej wrażliwości, nigdy nie musząc trzymać się mglistych wyobrażeń o męskich stereotypach country. „Nie jest dla mnie niczym niezwykłym, by być tak pochłoniętym przez piosenkę, że płaczę kilka razy, gdy je śpiewam,” powiedział Whitley Associated Press. „To jest różnica między moją muzyką a niektórymi innymi.” I była to prawda. Jego piosenki były tak emocjonalne, że fani często podchodzili do niego po koncertach, z łzami w oczach, wyznając, że myśleli, że śpiewa i mówi bezpośrednio do nich.

Dla jego nagrania „I Never Go Around Mirrors,” który był niegdyś hitem jego idola Lefty'ego Frizzella, Whitley odwiedził nawet grób Frizzella i płakał przy jego miejscu pochowania, zanim dodał nową zwrotkę do piosenki — wszystko, co robił, czuł głęboko i pilnie w kościach, a jego nowo odnaleziona pewność siebie, nie tylko jako wykonawcy, ale także producenta, pomogła piosenkom osadzić się w tym, co czyniło go wyjątkowym, a nie podążać za stadem. Inne wybory, jak ostateczny hit „I’m No Stranger to the Rain” i „Honky Tonk Heart,” nie oszczędzały niczego w zakresie zachowania tradycyjnej instrumentacji country, a jednocześnie głęboko wnikały w naturalne poczucie melodii Whitley'a. „Nie ma tu nic finezyjnego, tylko zwykłe honky-tonkerskie nastroje i chwały,” napisał recenzent w Raleigh News and Observer, „przyjemności i bóle odkryte z pewnością i stylem.”

„Don’t Close Your Eyes” wydano jako singiel dwa miesiące przed albumem o tej samej nazwie i stał się pierwszym hitem numer jeden Whitley'a, a ostatecznie został uznany za Billboard’s country single of the year, wspomnieniem, które Holly Gleason poprosiła Whitley’a o przypomnienie sobie dla Los Angeles Times. „Wracaliśmy do domu z podróży, i byliśmy tuż za Nashville, gdy zadzwonił telefon w autobusie,” wspominał Whitley. „Gdy usłyszałem tę wiadomość, po prostu zacząłem krzyczeć. Wiedzieliśmy, że mamy szansę… Ale wciąż tak trudno w to uwierzyć.”

To nie był ostatni hit, jaki miał — album przyniósł entuzjastyczne recenzje, nieprzerwane odtwarzanie w radio i szereg kolejnych numerów jeden w swoim śladzie. Następny singiel, „When You Say Nothing at All,” wyniósł go jeszcze wyżej. Spędził resztę 1988 roku i pierwsze miesiące 1989 roku, koncertując pod nowo odkrytą mega gwiazdą, ale wymagania sławy nie ustępowały. Pomimo odnalezienia trzeźwości nie długo przed wydaniem Don’t Close Your Eyes, siła choroby była zbyt silna. 6 maja Whitley zagrał swój ostatni koncert w Armadillo Ballroom w Brazorii w Teksasie. Trzy dni później zmarł na skutek zatrucia alkoholowego w wieku zaledwie 33 lat, tuż trzy tygodnie przed spełnieniem jego życiowego marzenia o wstąpieniu do Grand Ole Opry.

Dziedzictwo Whitley'a i Don’t Close Your Eyes nie kończyło się tam, bynajmniej. Jako założyciel neotraditionalnego ruchu w muzyce country, jest uznawany za wpływ przez wszystkich, od Alana Jacksona po Gartha Brooksa i Chrisa Younga, wprowadzając erę, w której spotkanie przeszłości z przyszłością w pięknym kulminacyjnym punkcie stawało się pożądanym fale, na którą można wsiąść, a nie od niej uciec. Brooks nawet lobbował za tym, by Whitley został przyjęty do Country Music Hall of Fame, honor, który ostatecznie uzyskał w maju 2022 roku, twierdząc, że jego kariera mogłaby nawet nie istnieć, gdyby Whitley nie odkrył muzyki jako sześciolatek na wiejskim Kentucky.

„Był dumny ze swojej muzyki,” powiedziała Lorrie Morgan, o swoim zmarłym mężu podczas koncertu z okazji 30. rocznicy jego śmierci. „Był po prostu zwykłym facetem. Był małym chłopcem. Zwykle nosił buty na odwrotnych nogach. Był jednym z nas.”