Frank Ocean 'Endless' i wysokie artystyczne aspiracje albumów wizualnych

autorstwa Ian Benson

Ragnar Kjartansson urodził się w Reykjaviku i uczęszczał do Akademii Sztuk w Islandii, gdzie studiował malarstwo, zanim przeszedł do sztuki performatywnej. Fascynował go codzienność i zaczął wystawiać prace, w których przez cały czas śpiewał jeden wers lub spędzał dwa dni jako malarz w plenerze. Jego prace zawsze skupiały się na powtórzeniach, a on sam poświęcał czas na testowanie granic wytrzymałości zarówno dla siebie, jak i dla widza. Jego arcydziełem jest zainstalowane wideo z 2012 roku zatytułowane The Visitors. Nazwane na cześć ostatniego albumu ABBA, dzieło składa się z dziewięciu ekranów pokazujących różnorodnych artystów i muzyków, którzy wspólnie wykonują godzinną piosenkę opartą na wierszu napisanym przez byłą żonę Kjartanssona w trakcie ich rozwodu. Wszyscy są zgromadzeni w tej starej rezydencji w północnym Nowym Jorku, każdy w innym pokoju, a każdy pokój ma swój własny ekran. Jest tam Kjartansson grający na akustycznej gitarze w wannie, perkusista w kuchni, gitarzysta w sypialni, w której wydaje się, że kobieta śpi, wiolonczelista w innej sypialni, pianista w jadalni itd. Powyżej każdego ekranu znajduje się głośnik odtwarzający dźwięk nagrany w tym pokoju, więc równowaga głosów i instrumentów zmienia się, gdy chodzisz wokół. Ta konfiguracja pomaga odtworzyć środowisko, w którym nagrano wideo, więc nawet proste poruszanie się, aby interagować z poszczególnymi elementami, tworzy poczucie aktywnego uczestnictwa.

Piosenka sama w sobie jest dość niepozorna, ale nadal godna podziwu, przypominająca szczególnie długi utwór Sigur Rós (co ma sens, ponieważ były członek to jeden z muzyków), z innymi ogólnymi wpływami indie. Ale triumf tego wszystkiego pochodzi z połączenia tej piosenki i wizualizacji. W jakiś sposób te niepozorne obrazy i ta pochodna piosenka pozytywnie wyrażają tęsknotę i miłość, a cała performance w swojej genialnej prostocie staje się portretem mocy nostalgii. Kiedy widziałem ten utwór w Cleveland w 2015 roku, byłem zaskoczony i spędziłem tygodnie myśląc o tym, podśpiewując trochę melodii, wyobrażając sobie artystów zebranych w jednym pokoju na końcu.

Przypomniałem sobie o tym w zeszłym tygodniu, gdy po raz pierwszy oglądałem ostatni wizualny album Franka Oceana Endless.

Wizualne albumy to tak naprawdę nic nowego. Pamiętaj, że w pewnym momencie wszyscy byliśmy obsesyjnie zainteresowani Trapped in the Closet i że Beatlesi przerobili wiele ze swoich albumów na filmy. Kanye też wszedł do gry, gdy wydał Runaway krótkometrażowy film, który został przyjęty z chórem dezorientacji. A potem Beyoncé wydała Beyoncé, którą określono mianem "wizualnego albumu", termin, który wciąż próbujemy zrozumieć, ale główny nacisk położono na jego niespodziewany charakter, a wizje zeszły na drugi plan. Następnie wprowadziła Lemonade, która zdobyła nominację do Emmy jako specjalny program i na MTV VMAs jako teledysk. A teraz Ocean wydał Endless, kolejny wizualny album, w którym nacisk kładzie się na muzyczną część równania.

Określenie różnicy między teledyskiem a "wizualnym albumem" nadal pozostaje niejednoznaczne. Justin Bieber może wydać teledysk do każdej piosenki z jego albumu Purpose, lecz brakuje im spójnej wizji, która różniłaby je od wizualnego albumu. Teledyski otrzymały nowy impuls dzięki wzrostowi popularności YouTube, a to, co zaczęło się jako kontynuacja praktyk ery MTV, powoli przekształcało się w miarę odkrywania potencjału reprezentowanego w internecie. To odzwierciedla wzrost sztuki wideo w współczesnej scenie artystycznej, gdzie dostęp do nowocześniejszych technologii doprowadził do boomu w tym medium. W poprzednich dziesięcioleciach artyści przesuwali granice filmu, a formaty cyfrowe umożliwiły projekty, które wcześniej wydawały się niemożliwe. Powstały serwisy takie jak Vimeo, które stały się przestrzenią dla sztuki wideo. Współprace między artystami a muzykami stały się nieodłączne w tym odkrywaniu sztuki wideo, co doprowadziło do głośnych połączeń, takich jak Jay Z i Marina Abramović dla "Picasso Baby.” Kjartansson współpracował nawet z National w sześciogodzinnej wersji ich utworu "Sorrow" w MOMA PS1, która later została wydana na winylu. Obie performansy rozciągały jedną piosenkę na granice możliwości w imię sztuki, każda na swój sposób nawiązując do wczesnych eksperymentów YouTube, które pokazały, że wciąż istnieje publiczność na teledyski i występy, które wydają się bardziej artystyczne niż standardowe.

W tym celu Endless dostarcza pełniejszy obraz Franka Oceana jako artysty niż nawet najlepsze utwory na Blonde mogą. Niezależnie od tego, kiedy lub jak po raz pierwszy usłyszałeś Blonde, było ono w jakiś sposób ukształtowane przez otoczenie i wizualizacje. Usłyszałem je z radia w samochodzie w domku w odludnym Ohio, gdzie byłem z kilkoma przyjaciółmi, gdy zobaczyliśmy, że zostało wydane. Włożyliśmy je do gniazda, otworzyliśmy drzwi i siedzieliśmy wokół ogniska, ledwo mówiąc, pozwalając, aby muzyka nas otoczyła. Przejąłem to, co słyszałem i przeniosłem na otoczenie wokół mnie, daleko wykraczając poza jakąkolwiek kontrolę, jaką Ocean mógłby wywierać.

Endless jest inny. Jeśli doświadczyłeś go w całości, słyszałeś niedokończone fragmenty, którym głos Oceana towarzyszy, gdy buduje schody, które ostatecznie prowadzą donikąd. Podążasz za nim w tej podróży, którą reżyseruje, doświadczając utworów w otoczeniu, które sobie wyobraził. Wizualizacje są proste, czarno-białe, szerokokątne przedstawienie Oceana w jego warsztacie. Kamera jest zazwyczaj umieszczona w pewnej odległości, a kontrast jest tak wysoki, że często staje się on sylwetką w tle. Czasami Oceanowi towarzyszy inna wersja samego siebie, pracująca nad innymi zadaniami. Endless ma kilka zbliżeń, ale są one zawsze zasłonięte, więc wszystko wydaje się w emocjonalny sposób odseparowane, lustrzane uczucia stworzonych w ramach kadrów w The Visitors, które celowo przeszkadzają w układzie domu. Zarówno Kjartansson, jak i Ocean chcą, abyśmy czuli się blisko nich, jednocześnie zachowując dystans.

Obejrzyj Endless tutaj. 

Nasza mowa sama w sobie zawsze będzie niewystarczająca, aby w pełni wywołać nastrój i atmosferę. Wizualne albumy są więc próbą przekroczenia tej bariery, pozwalając artyście połączyć niejednoznaczne teksty i chaotyczną instrumentalizację z obrazami, które całkowicie nakładają swoją wolę na widza. Endless może być trudny, ale jest tak celowo. To nie ma znaczenia, że buduje schody czy nigdy ich nie wspina się, co ma znaczenie, to w jaki sposób Ocean postanowił zaprezentować swoją muzykę. Brak dynamicznej narracji nie umniejsza albumowi, a powolne rozwijanie projektu stanowi doskonałe skupienie na muzyce, która, jak schody, wciąż wydaje się być dziełem w trakcie realizacji. Razem jednak tworzą coś, co wydaje się bardziej kompletne. Aspekt muzyczny może być podzielony na to, co rozpoznajemy jako "utwory", ale wciąż istnieje poczucie, że Ocean, jak Kjartansson, sprawdza, jak długo możemy wytrzymać ten rytm. Endless, jak The Visitors przed nim, zaprasza nas do spędzenia z nim czasu.

Ostatecznie obydwa projekty pokazują także podstawową harmonię między dwiema częściami określenia wizualnego albumu. Kjartansson wydał utwór wykonany w The Visitors na początku tego roku jako The Visitors Soundtrack, zmniejszając utwór do 27 minut poprzez usunięcie wydłużonej a cappella śpiewanej, która otwiera i zamyka występ. Sam w sobie jest w porządku dla tych, którzy widzieli instalację, przywołując wspomnienia o ciemnych pokojach, w których był konsumowany. Ale dla obcego moc i wpływ są odebrane, a ścieżka dźwiękowa cierpi, gdy jest oderwana od swoich wizualnych komponentów. Nagle uczynił The Visitors o muzyce, kiedy to nigdy nie dotyczyło tylko tego. Endless rozwija się dzięki przestrzeni oddechowej i atmosferze stworzonej przez połączenie obrazów i dźwięków, tak jak The Visitors w swojej pierwotnej prezentacji.

Część tego pragnienia oddzielania pochodzi z naszych własnych rozdziałów, które działają na niekorzyść artystów. Kjartansson jest postrzegany przede wszystkim jako artysta wizualny, więc muzyka zawsze jest obecna. Ocean z drugiej strony jest muzykiem, więc mimo że reżyserował Endless, pierwsze reakcje dotyczyły głównie nowej muzyki Franka Oceana, która była prezentowana w sposób celowo wyzywający, a nie wizualne i dźwiękowe doświadczenie, jakim w rzeczywistości jest. Różnica między tym, co stworzyli Kjartansson i Ocean, to po prostu semantyka, porażka wynikająca z naszego języka kształtującego nasze zrozumienie. Kjartansson może być artystą, który stworzył muzykę wraz ze swoim wideo, a Ocean może być muzykiem, który stworzył wideo wraz ze swoją muzyką, ale obaj zdecydowali, aby te komponenty były prezentowane jednocześnie. Dla prawdziwego doświadczenia, które Kjartansson i Ocean sobie wyobrazili, nie ma separacji tych dwóch części, tylko całość, w której możemy się rozkoszować.